تحلیلی بر کیفیت مکان در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان ممسنی (مطالعه موردی: بخش دشمن‌زیاری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل

2 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

3 ، کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل

چکیده

در ادبیات توسعه و رویکردهای وابسته به آن مبحث کیفیت زندگی و تلاش در جهت ارتقاء این شاخص در سطوح جوامع شهری و روستایی از اهمیت بسزایی برخوردار است. چه بسا که بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی، خدماتی و زیست محیطی سکونتگاه­های انسانی در قالب افزایش کیفیت زندگی در این­گونه نواحی؛ نقش تعیین کننده­ای در پیشرفت و تعالی جامعه دارد. در این بین توجه به کیفیت «مکان» به­ویژه در نقاط روستایی که برپایی و روند گسترش آن­ها پیوندی مستحکم با طبیعت دارد، از توجه و اهمیت شایانی در برنامه­ریزی­ها برخوردار می­باشد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از ابزار سنجش به مطالعه، شناخت و تحلیل کیفیت مکان در سکونتگاه­های روستاییِ بخش دشمن زیاری از توابع شهرستان ممسنی بپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با انجام مطالعات وسیع میدانی با تأکید بر پرسشنامه است. جامعه مورد مطالعه شامل 21 روستای بالای 20 نفر جمعیت با موقعیت­های طبیعیِ دشتی، کوهستانی و کوهپایه­ای می­باشد. از بین 10559 نفر جامعه آماریِ ساکنین روستاها تعداد 220 نفر سرپرستان خانوار به عنوان حجم نمونه پرسشگری انتخاب شدند. اطلاعات جمع­آوری شده با استفاده از نرم­افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می­دهد که بین روستاهای کوهپایه­ای، کوهستانی و دشتی از لحاظ مؤلفه­های کیفیت مکانی برای زندگی روستانشینان تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری­که روستاهای کوهپایه­ای با میانگین 46/40 در رتبه اول و روستاهای دشتی و کوهستانی به ترتیب با 29/17 و 23/15 درصد در مراتب بعدی قرار گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of place quality in the rural settlement of Mamasanicounty: A case studyof DoshmanZiyaridistrict

نویسندگان [English]

  • Gh. Fazelniya 1
  • A. Shamsoddini 2
  • K. Dehgani 3
1
2
3
چکیده [English]

Improvement of economic, social, and environmental services may improve the quality of life in human settlements and play a decisive role in progression and excellence of the society.The issue of "place", especially in rural areas, and the establishment of a strong bond with nature are of great importance in planning. The quality of place is a multidimensional concept that is influenced by different parameters.These parameters affect the society’s advancement, and any inattention to them can have bad, irreparable results forsocial advancement. This paper discusses the quality of settlement in the village "Doshmanziyari", Mamasany County based on the recognition and analysis of the facilities that are to be provided. The study procedure is based on the cross- sectional method, field study, and using questionnaires. Also,SPSS softwareis used to process the data. The results of a t-test show that, based on the quality of settlement components, there is a significant difference between mountainous villages and plain villages on one hand and between villages with rural municipality andthose without municipality on the other hand. The study area includes 21 plain and mountainous villages each with a population of over 20. Of 10,559 residents, 220 heads of families were selected as the sample to question. Mountainside villages were studied in the first step- with 40.46% of the examined population, plain villages with 17.29%, and mountainous villages with 15.23%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of place
  • Ruralsettlement
  • DoshmanZiyari
  • Mamasanycounty

مراجع

آلتمن، ایروین، (1382)، محیط و رفتار اجتماعی. ترجمه: علی نمازیان، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، تهران.
 بیگدلی، زهرا و سعید شریفی، (1388)، درآمدی بر مفهوم مکان، فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره چهارم، شماره 44، تهران.
پوراحمد، احمد، رحمت اله فرهودی کیومرث حبیبی و محمد کشاورز، (1388)، بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت های درون شهری (مطالعه موردی: بافت قدیم خرم آباد). فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 75، تهران، صص 53 -17.
پیشگاهی فرد، زهرا، احمد پوراحمد و مهدی واثق، (1384)، فلسفه مکان جغرافیایی (کیفیت اولیه در جغرافیا). مجله اندیشه­های فلسفی، سال 2، شماره چهارم، رنجان، صص 74-53.
توکلی، مرتضی و عبدالرضا رکن الدین افتخاری، (1382)، رفاه اجتماعی روستایی رویکردی شناختی در تبیین معرف­ها. مجله مدرس، دانشگاه تربیت مدرس، دوره 7، شماره 2، تهران.
رضوانی، محمدرضا، علیرضا شکیبا و حسین منصوریان، (1387)، ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 8، شماره 30 و 31، تهران، صص 125-107.
سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل، (1388)، شالوده مکانیابی و استقرار روستاهای جدید، انتشارات شهیدی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. چاپ اول، تهران.
شکوئی، حسین، (1386)، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا. جلد اول، چاپ نهم، انتشارات گیتا شناسی، تهران.  
شکوئی، حسین، (1382)، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا، فلسفه­های محیطی و مکتب­های جغرافیایی. جلد دوم، چاپ اول، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
شمس­الدینی، علی، (1387)، جایگاه مسکن روستایی در تأثیرپذیری تغییرات کالبدی– فضایی روستاها از محیط­های شهری، فصلنامه مسکن و انقلاب، سال 28، شماره 124، صص 51 -40.
صیدائی، اسکندر و احمد نوروزی آوارگانی، (1388)، تحلیلی بر استقرار فضایی سکونتگاه­های روستایی در استان چهار محال و بختیاری. مجله جغرافیا و توسعه، سال 5، شماره 18، زاهدان، صص 139-121.  
غفاری، غلامرضا، حسین میرزایی و علیرضا کریمی، (1390)، بررسی رابطه بین صنعت و کیفیت زندگی (مقایسه موردی مناطق روستایی شهرستان فیروزکوه). دو فصلنامه توسعه روستایی، دوره سوم، شماره 1، تهران، صص 24-1.  
فرجی سبکبار، حسنعلی، طاهره صادقلو و حمداله سجاسی قیداری، (1390)، سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی؛ مطالعه موردی: دهستان آق بلاغ استان زنجان. فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شماره 4، تهران، صص 48-27.
فرید، یداله، (1379)، شناخت شناسی و مبانی جغرافیای انسانی. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، چاپ اول، اهر.
فیروز نیا، قدیر، محمدحسن ضیاء توانا، و عبدالرضا رکن الدین افتخاری، (1386)، تبیین فرایند تحول روستا با بهره گیری از نظریه چرخه حیات. فصلنامه مدرس، دوره 11، شماره 1، تهران، صص 119-93.
کرد زنگنه، جواد، (1381)، بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سالمندان و عوامل موثر بر آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
موسی کاظمی، مهدی و علی بدری، (1383)، جغرافیای شهری و روستاشناسی، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ اول، تهران.
Arova, A., Richard, F., Gary J., Gates and Kamlet, K. (2000). Human Capital, Quality of Place, and Location journal o^ Canadian Studie Volume 38(3s), 1-44.
Logan, J., and Molotch, H. (1987). Urban Fortunes: The Political Economy of Place, University of California Press: Berkeley, 1, 2-7
Golkar, K. (2001). Component of Urban Design Quality, Soffeh, Spring – Summer, 11(32), 38-68.
Van Kamp, I., Kees L., Meijer, G. and Marsman,A. (2003). Urban Environmental Quality and Human Well-being towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts: a literature study. in landscape and urban planning, (65), 5-18
Ventegodt, S. Merrick, J., and Anderson, N. (2003). Quality of life theory: An integrative theory of the global Quality of life concept. The scientific World Journal, 3, 1031-1040.
 
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار