تحلیل فضایی توزیع خدمات شهری و تأثیر آن بر قیمت زمین شهری نمونة موردی: محلّات شهر مهریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ، استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

چکیده

برقراری عدالت در توزیع خدمات شهری در محلّات شهری می‌تواند نقشی مؤثّر در توسعة پایدار محلّه‌ای داشته باشد. به­عبارتی دیگر، توزیع خدمات باید به‌ گونه‌ای باشد که محلّات کمتر توسعه ­یافته با خطر از دست دادن جمعیّت و نابودی محلّه مواجه نشوند. چرا که توزیع عادلانة خدمات شهری، نقش مهمی در توزیع فضایی جمعیّت و ارزش زمین شهری خواهد داشت.
 در این پژوهش به صورت موردی، محلّات دوازده‌گانة شهر مهریز در ارتباط با 16 نوع از خدمات شهری (مهدکودک، پیش‌دبستانی، دبستان، راهنمایی، متوسّطه، آموزش عالی، مراکز بهداشت، داروخانه، اورژانس، بیمارستان، پارک و فضای سبز، آتش‌نشانی، آرامستان، کتابخانه، فضاهای ورزشی و کاربری‌های انتظامی) بررسی شده است. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه‌ای، و روش بررسی در آن، تحلیل فضایی با دیدگاه شناسایی تفاوت‌های توسعة محلّه‌ای است. هدف مقاله نیز تحلیل توزیع فضایی خدمات شهری در محلّات شهر مهریز و بررسی تأثیر توزیع خدمات شهری بر قیمت اراضی است. مقاله بر این فرضیّات استوار است که در خدمات شهری، توزیع فضایی مناسبی بین محلّات شهر مهریز وجود ندارد و توزیع نامناسب خدمات شهری، موجب تفاوت قیمت اراضی در محلّات مختلف شهر مهریز شده است.
نتایج پژوهش نشان می‌دهد که خدمات شهری در سطح محلّات شهر مهریز، بر اساس سرانة موجود هر کاربری در محلّات مختلف، به صورت مناسب توزیع نشده ‌است. کاربرد شاخص مرکزیّت برای محلّات مختلف، از صفر برای محلة «سرحوض» تا 63/815 برای محلة «بغدادآباد» است که نشان از توزیع ناعادلانة خدمات شهری در این شهر دارد. بررسی رابطه بین شاخص ‌مرکزیّت و میانگین قیمت زمین از طریق همبستگی پیرسون (303/0) نیز نشان می‌دهد که رابطة معناداری بین توزیع خدمات و قیمت اراضی وجود ندارد؛ کاربری‌های مختلف در محلّات، تأثیر چندانی بر قیمت زمین نداشته و عامل دسترسی، مهم­ترین عامل در افزایش قیمت زمین است. درنتیجه زمین‌های تجاری میدان ورودی که بهترین دسترسی را دارند، قیمت بالاتری نیز نسبت به سایر مکان‌ها دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Paleoclimatology of Jajrood Basin in Iran by Glacial Evidence

نویسندگان [English]

  • S. Ghaedrahmati 1
  • M. Hazeri 2
چکیده [English]

A fair distribution of urban services in different districts of a city can have an effective role in the sustainable development of that city.On the other hand, inequality in the life quality of citizens makes it hardfor some people to have an access to the urban services and facilities and leads to the decline of less developed areas, which are at risk of losing population, and the reduction of land prices.This paperpresents an investigation of 12 districts and 16 types of urban services including kindergartens, prep schools, elementary schools, guidance schools, secondary schools, higher education, health care centers, pharmacies, emergency rooms, hospitals, parks and green areas, fire stations, grave yards, libraries, and educational environment for law enforcement.The paper analyzes the spatial distribution of urban services in the town of Mehriz, utilities, and its effect on land prices.The approach of the study is based on the assumption that there is an unfair inappropriate spatial distribution of urban services and utilities in Mehrizurban areas that has led to differences in land prices. The results show that the distribution of municipal services in Mehriz is based on a per capita basis in different districts.Meanwhile, there is no significant relationship between the distribution of utilities and land prices.The land-use regulations do not have effects on property values and has been considered as the most important factor inthe increase of land prices in these districts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial analysise
  • Distribution of urban services
  • Land prices
اسماعیل‌زاده، مریم و رحمت‌اله فرهودی، (1390)، شناسایی و تحلیل تغییرات کاربری زمین با تأکید بر کاربری مسکونی و اداری منطقة 6 تهران. فصلنامة جغرافیایی سرزمین، سال هشتم، شمارة 31، انتشارات دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
 حاجی‌خانی، غلامرضا، نوید سعیدی‌رضوانی، (1379)، بهره‌وری خدمات شهری، شاخص‌ها، کاستی‌ها، راهکارها. مجلة شهرداری‌ها، شمارة 17، سازمان شهرداری‌ها.
 حسن‌زاده، داوود، (1387)، رویکردی اجتماع محور به کیفیّت زندگی اجتماعات محلّی. فصلنامة مدیریّت شهری، شمارة 20، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
حسین‌آبادی، مصطفی، علی‌اکبر تقوایی، (1388)، آموزش شهروندی و رویکرد محلّه‌ای. فصلنامة مسکن و محیط روستا، شمارة 125، بنیاد مسکن ‌انقلاب‌اسلامی.
حکمت‌نیا، حسن، ابوالفضل قنبری هفت چشمه، (1385)، اصول و روش­های برنامه‌ریزی شهری، مفاخر.  
حکمت‌نیا، حسن، میر‌نجف موسوی، (1385)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، علم نوین.
خوشروی، قهرمان، (1385)، عدالت اجتماعی و فضای شهر. اولین همایش ملّی عمران شهری، سنندج دانشگاه آزاد اسلامی.
دهقان منشادی، مهدی، (1385)، توسعة پایدار در سایه­روشن‌های شهر. انتشارات مفاخر.
ربّانی، رسول، (1385)، جامعه‌شناسی شهری. انتشارت مشترک دانشگاه اصفهان و سمت.
رضویان، محمّد‌تقی، حبیب بیرامزاده، (1387)، عملکرد مدیریّت شهر‌‌‌‌‌‌های کوچک در برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی کاربری اراضی. فصلنامة پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جغرافیایی، شمارة 63، دانشگاه تهران.
رفیعیان، مجتبی، سید‌غلامرضا اسلامی، هانیه هود‌سنی، (1386)، ادراک ذهنی ساکنین محلّه از فرایند مشارکتی توسعه. مجلة علوم انسانی، شمارة 15(1)، انتشارات دانشگاه تربیت مدرّس.
زیاری، کرامت‌الله، (1387)، برنامه‌ریزی شهرهای جدید. تهران، انتشارات سمت.
شکویی، حسین، (1385)، دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهر. تهران، انتشارات سمت.
شیعه، اسماعیل، (1382)، لزوم تحوّل مدیریّت شهری در ایران. دوفصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 1، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان.
طبیبیان، منوچهر، جابری‌مقدّم، هادی مرتضی، (1388)، معرفی مبانی نظری الگوی تعیین محدوده‌های همگن عملکردی راهی برای اصلاح برنامه‌های کاربردی زمین شهری در ایران. دو فصلنامة معماری و شهرسازی آرمان شهر، شمارة3.
عزیزی، محمّدمهدی، (1385)، محلّة مسکونی پایدار (نارمک). نشریة هنرهای زیبا، شمارة 27، انتشارات دانشگاه تهران.
فنی، زهره، (1382)، شهرهای کوچک رویکردی دیگر در توسعة منطقه‌ای. انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.
کاظمیان، غلامرضا، ابوالفضل مشکینی، شادی بیگلری، (1390)، ارزیابی عملکرد مدیریّت شهری در پایداری محلّه‌ای ناحیة دو منطقة 4 تهران. فصلنامة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شمارة21، دانشگاه خوارزمی.
موسی کاظمی‌محمّدی، سیّدمهدی‌، (1380)، توسعة پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه­ها. فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 62.
ماجدی، حمید، (1378)، زمین مسألة اصلی توسعة شهری. فصلنامة آبادی، شمارة 33، انتشارات معاونت ‌شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی.
محمّدی، مهدی، علی اکبر پرهیزگار، (1388)، تحلیل و توزیع فضایی و مکان‌گزینی پارک‌های شهری با استفاده از سیستم اطّلاعات جغرافیایی GIS. فصلنامة مدیریّت شهری، شمارة 23، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
مرصومی، نفیسه، (1383)، تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در شهر تهران. ماهنامة شهرداری‌ها، شمارة 65، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
مرکز آمار ایران، (1389)، شناسنامة شهرهای کشور، استان یزد، جلد 23.
ملکی، سعید، (1382)، شهر پایدار و توسعة پایدار شهری. فصلنامة مسکن و انقلاب، شمارة 102، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب ‌اسلامی.
مهدی‌زاده، جواد، (1387)، برنامه‌ریزی راهبردی توسعة شهری، شرکت طرح و نشر پیام سیما.
مهندسین مشاور امین، (1389)، طرح جامع شهر مهریز، سازمان مسکن و شهرسازی استان یزد.
وارثی، حمیدرضا، ‌‌‌ صفر قائد رحمتی، ایمان باستانی‌فر، (1386)، بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیّت (مناطق اصفهان). دو فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 9، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان.
وارثی، حمیدرضا، علی زنگی‌آبادی، حسین یغفوری، (1387)، بررسی تطبیقی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت اجتماعی (زاهدان). دو فصلنامة جغرافیا و توسعه، شمارة 11، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان.
هویت دبلیو-ای، (1379)، همکاری بین‌المللی شهرداری‌ها در ارائة خدمات ‌شهری تجربه سائوپولو و تورنتو. ترجمة پیام بستاوند، ماهنامة شهرداری‌ها، شمارة17، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
Callens, I., Tyteca, D. (1994). Methods toward indicators of sustainable development for firms productive efficiency perspective, Ecological economics, 28.
CHarles, L., choguill. (2008). Developing sustainable neighbour hoods, Habitat  intenational, vol 32, issue1.
Chiesura, A. (2004). The role of urban park for the sustainable city, Land scape and urban planning, 68.
Dixon, Jacqueline, Ramuntsindela, Mannp. (2006). Urban  resettlement and environmental justice in cape town, Cities, vol23, Isuue 2.
Egger, S. (2006). Determining a sustainable city model, Enviromental modeling & software, 21.
Renani, M., Bastanifar, I. (2008). Catallaxy and  justice, An inquiry of the distributive effect of the intervention on the catallaxy, Economical research  review winter 2008, 7(4(27)).
Wu Huayi, Zheng Wei He, jianya Gong. (2010). Avirtual globe- based 3D visualization and interactive frame work for public participation in urban  process, computer, Enviroment and urban system,volume 34, issue4, July 2010.