بررسی الگوی فضایی شهر و کارآمدی دسترسی‌های شهری (مورد مطالعه شهر دامغان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه مازندران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه پیام نور

چکیده

گسترش سریع شهرها، باعث تغییرات شدید در الگوی فضایی آن­ها شده است که  به اقدامات سریع عمرانی نیاز دارند. عدم شناخت و درک الگوی فضایی و کالبدی شهرها و عدم تلاش در حفظ احیا و سامان­دهی آن­ها، مشکلات فراوانی را در پی دارد. پژوهش حاضر با هدف شناخت الگوی فضایی شهر دامغان و کارآمدی دسترسی­ها به خدمات شهری (خرید و آموزشی) انجام شده است. روش تحقیق، پیمایشی- توصیفی است و داده­ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه ساکنین 25 سال به بالای شهر دامغان بوده­ که 385 نفر انتخاب و به روش نمونه­گیری تصادفی ساده کنترل شده مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج با استفاده از مدل­های آنتروپی نسبی و آنتروپی شانون، مدل هلدرن و ضریب سطح زیربنا نمایش و داده­ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده­اند. نتایج نشان داد که الگوی ساختار فضایی شهر دامغان متمایل به الگوی نامتمرکز، پراکنده و اسپرال می­باشد. هم­چنین، اختلاف معناداری بین ساختار فضایی شهر دامغان با ناکارآمدی دسترسی­های شهروندان به مراکز خرید و آموزشی با اطمینان 95/0 و سطح خطای کوچک­تر از 05/0  وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the urban spatial pattern and efficiency of urban accessibilities:A Case studyof Damghan City

نویسندگان [English]

  • S. Lotfie 1
  • A. Divsalar 2
  • A. Sarfi 3
1
2
3
چکیده [English]

The rapid expansion of cities has led to extensive changes in their urban spatial patterns which now need on-time developmental measures. Evidence shows that there are many problems in present urban areas due to the lack of proper understanding about spatial patterns of cities and revitalization. The present paper aims to investigate the spatial pattern of Damghan city and the efficiency of access to urban services (e.g. shopping and education). The methodology of the research is based on descriptive –analytical approaches which are accompanied with field work to complete defined questionnaires. The statistical society of the research included citizens over 25 years of age,but only 385 personswere finally selected. The models of Heldren, Shannon Entropy were applied, and the data were analyzed using SPSS software. The results revealed that the spatial pattern of Damghan city tends to expand dispersedly and sprawl. Also, there is a significant difference between the spatial structure of the city and the inefficiency of urban accessibilities regarding shopping and educational centers in confidence of 95% and an error level of less than 0.05.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial pattern
  • Accessibility
  • Shopping and educational centers
  • Damghan

مراجع

آسایش، حسین و سید رحیم، مشیری، (1384)، روش­شناسی و تکنیک­های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا. تهران، نشر قومس.
حافظ نیا، محمدرضا، (1387)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران، انتشارات سمت.
 حمیدی، ملیحه، رضا، سیروس صبری، محسن حبیبی، جواد سلیمی، (1376)، استخوان­بندی شهر تهران. تهران، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
رهنما، محمد، غلامرضا، عباس­زاده، (1387)، اصول مبانی و مدل­های سنجش فرم کالبدی شهر. مشهد، جهاد دانشگاهی.
تقوائی، مسعود و محمد حسین سرائی، (1383)، گسترش افقی شهرها و ظرفیت های موجود زمین، مورد شهر یزد. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره 73 پیاپی.
سلطانی، علی و آیت ا... مختاری، (1380)، شیراز، شهر امروز، کلان­شهر فردا، شیراز، نشریه پویش سازمان مدیریت و برنامه­ریزی فارس.
سیف­الدینی، فرانک، کرامت­اله زیاری احمد پوراحمد و  عامر نیک پور، (1391)، تبیین پراکنش و فشردگی فرم شهری در آمل با رویکرد فرم شهری پایدار. پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 80.
شکویی، حسین، (1375)، اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا. تهران، انتشارات گیتاشناسی.
شهرکی، هادی، (1390)، تحلیل ساختار فضایی شهرساری با تأکید بر الگوی دسترسی شهروندان به خدمات شهری. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
قالیباف، محمد باقر، بختیار عزت پناه و سید موسی پورموسوی، (1389)، تمرکزگرایی فضایی و اثرات آن بر گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر. مجله علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره 32.
کاشانی جو، خشایار سید مجید مفیدی شمیرانی، (1388)، سیر تحول نظریه­های مرتبط با حمل و نقل درون شهری. نشریه هویت شهر سال سوم شماره 4.
لینچ، کوین، (1376)، تئوری شکل خوب شهر، ترجمه حسین بحرینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران، (1388)، سالنامه آماری استان سمنان.
مرکز آمار ایران، (1385) ، سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان سمنان شهرستان دامغان.
مهندسین مشاور طرح، معماری و محیط، (1385)، طرح جامع شهر دامغان.  
                                         
Bento, A.,  Cropper, M.,  Mobarak, A.,  and  Vinha,  K. (2003). The Impact of Urban Spatial Structure on Travel Demand in the United States. Policy Research Working Papers.
Burton, E., Jenks, M., and Williams, K. (1994). the Compact City: A Sustainable Urban From, U.K: Oxford.
Christopher, A,. and Dochi, B. V. (1963). Main Structure Concept, New York: landscape Vol 13.
 Louw, E., Van der Krabben, E.,  Priemus,  H.  (2003). Spatial development policy: changing roles for local and regional authorities in the Netherlands.  Journal of Land Use Policy, 20(4), 357-366.
Meijers, E., and Burgur, M. (2009). Urban Spatial Structure And labor Productivity in us Metropolitan Areas, Spatial Social and Economoic Futures, Leuven, Belgium.
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار