تحلیل چالش‌های توسعه بیمه محصولات کشاورزی در بین بهره برداران خرد (مورد مطالعه: دهستان سرجام، مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.29252/grd.2018.1479

چکیده

اگرچه مخاطرات طبیعی، اجتماعی و اقتصادی و شخصی در تولید محصولات کشاورزی امری اجتناب ناپذیر است، اما مدیریت پذیر است. تولیدکنندگان و سیاستگذاران اقتصادی در جوامع مختلف به منظور مدیریت و کاهش ریسک در قبال خسارت‌های ناشی از سوانح طبیعی و حوادث قهری استراتژی­های متفاوتی از جمله بیمه محصولات کشاورزی را به کار گرفته­اند. با این حال استقبال کشاورزان از بیمه محصولات کشاورزی در کشور پائین است. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی چالش‌های عمده پیش‌روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی در بین بهره برداران خرد می‌پردازد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. در این مطالعه به کمک مطالعات اسنادی و اکتشافی گسترده 23 چالش پیش روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی شناسایی و به کمک160 نفر از کشاورزان خرده پا و بر اساس طیف لیکرت مورد ارزیابی قرار گرفت. عوامل شناسایی شده با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS ذیل 7 عامل اصلی با 67 درصد واریانس تبیین شده قرار گرفت. بر این اساس مهمترین چالش‌های پیش روی توسعه بیمه محصولات کشاورزی از دیدگاه کشاورزان خرد به ترتیب: «وجود ساختار نامطلوب در زمینه بیمه محصولات کشاورزی» با 3/24 درصد، «نارضایتی کشاورزان از عملکرد صندوق بیمه محصولات کشاورزی» با 12.1 درصد و «فقدان فضای رقابتی در عرصه بیمه محصولات کشاورزی» با 3/8 درصد واریانس تبیین شده است. لذا تغییرات ساختاری در بخش بیمه محصولات کشاورزی و سیاست گذاری مناسب و نظارت دقیق از سوی دولت در این زمینه می‌تواند راه گشا باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Challenges of Agricultural Crop Insurance among Microcredits: A Case Study of Sarjam Dehestan, Mashhad

نویسندگان [English]

  • Maryam Ghasemi 1
  • Lida Alizadeh 2
1 Assistant prof. of geography and rural planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Ph.D student in geography and rural planning, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The natural, social, economic and personal risks of agricultural production are inevitable, but those risks are manageable. To manage the risks of natural disasters and incidents, producers and economic policymakers in different societies use different strategies, such as insurance for agricultural products. However, farmers quite do not welcome agricultural insurances in the country. This study aims to identify the main challenges facing the development of agricultural insurance among microcredits. The research method is descriptive-analytic. With a review of exploratory and documentary studies, 23 challenges to the development of agricultural crop insurance were identified and ranked by 160 minor farmers based on the Likert scale. The identified factors were evaluated through the exploratory factor analysis by the SPSS software. There were seven main factors with 67% of variance explained. Accordingly, from the viewpoint of minor farmers, the main challenges facing the development of agricultural insurance include "The existence of an undesirable structure in the field of agricultural insurance" with 24.3%, "Farmers' dissatisfaction with the performance of the Agricultural Insurance Fund" with 12.1%, and "lack of space competition in the field of agricultural insurance" with 8.3% of variance. It is, therefore, recommended to make structural changes in the agricultural insurance sector by proper policy-making and government monitoring.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural insurance
  • Minor farmers
  • Balkh village
  • Mashhad city
  • Insurance stability
اعظم رحمتی، الهه، کهنسال، محمدرضا، قربانی، محمد (1394)، بررسی تمایل به مشارکت گندمکاران شهرستان مشهد در طرح‌های جدید بیمه محصولات کشاورزی، مجله اقتصادکشاورزی و توسعه، سال 23، شماره 91، صص 158-135؛
جوادیان، سیدابوالفضل، شیرزاد، حسین (1378)، مطالعه تطبیقی نظام‌های بیمه محصولات کشاورزی در جهان با اولویت کشورهای در حال توسعه، مجموعه مقالات دومین همایش سراسری مسئولین و کارشناسان صندوق بیمه محصولات کشاورزی، انتشارات صندوق بیمه محصولات کشاورزی.
راستگو، حمید، رضوانفر، احمد (1386)، بررسی عوامل موثر در توسعه بیمه محصولات راهبردی کشاورزی در شهرستان خدابنده، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 15، شماره 58، صص 134-111؛
زرنگار، حمیدرضا، دهقانی، ستار (1392)، تحلیلی بر نظام‌های خرد و دهقانی و ضرورت ساماندهی آن، فصلنامه تعاون و روستا، سال 5، شماره 14، صص 37-9؛
سرمد، زهره (1378)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، نشرآگاه؛
سلامی، حبیب‌اله و آرش دوراندیش (1383)، چالش‌ها و موانع فرا روی بیمه کشاورزی در ایران، دومین همایش بیمه کشاورزی، توسعه و امنیت سرمایه‌گذاری، تهران، صص 86-64؛
سلامی، حبیب الله، عین اللهی احمدآبادی، محرم (1380)، عوامل موثر بر تمایل کشاورزان چغندرکار به خرید بیمه محصولات کشاورزی؛ مطالعه موردی: استان خراسان، مقالات همایش کشاورزی، توسعه و امنیت سرمایه گذاری، صص 27-26؛
شاهنوشی، ناصر، رفیعی دارایی، هادی، عدالتیان، علی (1390)، بررسی موانع ساختاری و عملکردی موثر بر رضایت بیمه‌گذاران از بیمه محصولات کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی، اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شماره 1، صص 121-103؛
شیرزاد، حسین (1381)، مطالعات تطبیقی نظام‌های بیمه محصولات کشاورزی در کشورهای مختلف، مجله برنامه و بودجه، شماره 81، صص 114-81؛
علی بیگی، امیرحسین، خیراللهی، محبوبه، زرافشانی، کیومرث (1395)، واکاوی توان سازگاری کشاورزان گندم کار در برابر ریزگردها (مورد مطالعه: شهرستان دهلران)، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47، شماره 47، صص 912-901؛
غفاریان، محمدرضا (1384)، بررسی وضعیت بیمه محصولات کشاورزی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی استان یزد)، همایش علمی کاربردی راه‌های مقابله با سرمازدگی، یزد - سازمان جهادکشاورزی استان یزد؛
غیاثوند، احمد (1387)، استفاده از آمار و SPSS در تجزیه و تحلیل داده‌ها (آموزش جامع نرم‌افزار SPSS)، تهران، نشر متفکران لویه
فاضل­بیگی، محمد مهدی، یاوری، غلامرضا (1389)، واکاوی چالش‌های فراروی صندوق بیمه محصولات کشاورزی در ایران، روستا و توسعه، دوره13، شماره1، صص 41-21؛
کامرانی‌فر، حدیث. قاسمی، مریم و حیاتی، سلمان؛ (1395)، تحلیل چالش‌های توسعۀ گردشگری فرهنگی در نواحی روستایی (مطالعة موردی: شهرستان بینالود). فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی؛ سال ۵، شماره ۲، صص 111-130.
محمدرضایی، رسول،  مهجوری، کمیل، کاوسی کلاشمی، محمد، عطایی سلوط، کمال (1390)، تعیین عوامل مؤثر بر تقاضای بیمه باغداران مرکبات در شهرستان بابل، مجله تحقیقات اقتصادکشاورزی، جلد 3، شماره4، صص 81-67؛
مرکز آمار ایران، سالنامه اماری استان خراسان رضوی، 1393؛
مومنی، منصور، شریفی سلیم، علیرضا (1390)، مدل‌ها و نرم‌افزارهای تصمیم‌گیری چند شاخصه، تهران، انتشارات مؤلفین؛
نعیمی، امیر، پزشکی راد، غلامرضا، چیذری، محمد (1388)، عوامل فردی، آموزشی و ترویجی موثر بر نگرش گندمکاران استان زنجان نسبت به بیمه محصولات کشاورزی، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 9، صص 61-51؛
نیک نامی، مهرداد، خاتمی، فتح اله و لشکرآرا، فرهاد (1388)، اﺛﺮات ﺑﻴﻤﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزی ﺑﺮ وﺿﻌﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدیﮔﻨﺪم‌ﻛﺎران ﺧﺴﺎرت دﻳﺪه ﺷﻬﺮ ﻗﻢ، پژوهش، ترویج و آموزش کشاورزی، سال دوم، شماره 3، صص 118-107
همتی، عبدالناصر (1384)، نقش بیمه محصولات کشاورزی در توسعه بخش کشاورزی: موانع و راهبردها، فصلنامه صنعت بیمه، سال 20، شماره 4، صص 50-37؛
همتی، فاطمه، ایرانی پور، شهرام، باقرزاده، فیروز، اکبری، رحیم (1386)، اهمیت بیمه محصولات کشاورزی در اقتصاد کشاورزی و ملی، فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و صنایع طبیعی، سال 4، شماره 16؛ صص 16-8؛
یاسوری، مجید (1379)، بررسی وضعیت اعتبارات و شاخص‌های توسعه بخش کشاورزی در استان خراسان، سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی، صص 930-916؛
Enjolras, G. and Sentis, P. (2008) The Main Determination of Insurance purchase an Emprical Study on Crop Insurance Policy in France. Paper Prepared for Presentation at the 12th EAAE Congress ‘People, Food and Environments: Global Trends and European Strategies’, Gent (Belgium), 26-29.
Hardaker J.B, Huirne R.B.M and Anderson J.R. 2004. Coping with Risk in Agriculture. CAB International. New York.
Jain, R. C. A. (2004). Challenges in implementing agriculture insurance and re-insurance in developing countries. The Journal, 2004, 14-23.
Mahul, O., & Stutley, C. J. (2010). Government support to agricultural insurance: challenges and options for developing countries. World Bank Publications.
OppongMensah, N., Fialor, S. C., Dadson, V. A., & Yeboah, E. (2017, April). Agricultural Insurance in Ghana: An Examination of Concepts, Structure and Challenges. In International Conference on Applied Science and Technology Conference Proceedings (Vol. 1, No. 1, pp. 223-236).
Xiu F, and Bauer S. (2012). Farmers’ willingness to pay for cow insurance in Shaanxi province, china. Procedia Economics and Finance. 1: 431 - 440.
Yazdanpanah M. N., Monfared S. and Hochrainer S. (2011). Farmers sta tisfaction about crop insurance: case of south of Iran. Development on the margin, October 5-7. Tropentag.