بررسی روابط بین خشکسالی اقلیمی و متغیرهای خورشیدی در ایستگاه هواشناسی یزد

چکیده

در قرن اخیر تغییرات اقلیمی و تحولات اقتصادی- اجتماعی کشورهای جهان موجب توجه فزآینده مردم به پدیده خشکسالی گردیده، به‌طوری‌که پیش­بینی، تشخیص و ارزیابی اثرات این پدیده در بسیاری از کشورها از جهات گوناگون در برنامه‌ریزی راهبردی کشاورزی و مدیریت منابع آب اهمیت بحرانی یافته است. از طرفی رخداد این پدیده را با اطمینان کامل نمی­توان پیش­بینی کرد، بلکه باید آن را رخدادی تصادفی تلقی کرد. هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه و بسط یک مفهوم جدید از خشکسالی اقلیمی و روشی نوین برای تشخیص و ارزیابی آن بر پایه رابطه سه گانه بین خشکسالی و متغیرهای هواشناختی مانند بارندگی، تابش خورشیدی و ساعات آفتابی است. بدین منظور با استفاده از داده‌های هواشناختی ایستگاه همدیدی یزد در دوره آماری 1980-2010، ابتدا نمودارهای دوگانه­ی خشکسالی- خورشیدی DGM)) در ایستگاه یزد ترسیم شد و مشاهده گردید وضعیت خشکی برخی از ماه‌ها نسبت به جدول توصیف کیفی خشکسالی و ترسالی براساس شاخص نمره استاندارد Z-Score تغییر می­یابد. در مرحله­ی بعد نقشه منحنی­های هم­ارزش بارش استاندارد شده ترسیم و متغیرهای معادله آنگستروم چون تابش خورشیدی و ساعات آفتابی به‌عنوان متغیرهای مرجع رسم شد. این تکنیک که به‌عنوان روش سه گانه ترسیمی (TGM) موسوم است، الگوهای رفتاری بین پدیده خشکسالی و متغیرهای تابش خورشیدی و ساعات آفتابی را به‌صورت بارز نمایان می­سازد. نتایج نشان داد که رابطه رگرسیون خطی بین خشکسالی و معادله آنگستروم80/0 و در دوره­های خشکی، دامنه­ی کمی متغیرهای تابشی H/Ho، S/So به ترتیب 66/0-79/0 و 71/0-86/0 می­باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of the relationship between drought and solar irradiation variables in Yazd station

چکیده [English]

Drought prediction, in many regions of the world, is critically important for strategic planning of agriculture and water management. The occurrence of droughts cannot be predicted with certainty and, thus, must be treated as a random variable. It is the main purpose of this paper to develop a new concept of drought and assessment of its features based on triple drought-related hydro-meteorological and meteorological variables, namely rainfall, solar irradiation and sunshine duration. At first, the scatter diagrams of rainfall, solar irradiation and sunshine duration are drawn as prescribed by the Dual Graphic Method (DGM). Then, the monthly drought conditions that are observed are compared together on the basis of the SMP values table. Also, equal standard rainfall lines are drawn as a map with two reference variables including solar irradiation and sunshine duration. These are referred to as the triple graphical method (TGM). It furnishes rich features of drought behavior variation based on the rainfall, solar irradiation and sunshine duration. This analysis and the solar irradiation estimation method are applied to Kermanshah stations in the Republic of Iran based on monthly data obtained within the period of 1970–2005. The linear relationship between drought and the variables of the Angstrom equation is found to be 0.80. Also, in severe drought conditions, the irradiation variables of H/Ho and S/So are found to be varied in the range of 0.66-0.79 and 0.71- 0.86 respectively

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • Triple graphical method (TGM)
  • Yazd
  • Angstrom equation
  • Solar irradiation
  • Sunshine duration
  • Dry and wet season