بررسی وضعیت گیاه دارویی خارشتر در جهت کاهش مخاطرات گرد و غبار (مطالعه موردی: دشت سگزی اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهشی، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

10.29252/grd.2018.1236

چکیده

     استان اصفهان با ویژگی­های اقلیمی چون بارش کم و تغییر پذیری زیاد، درجه حرارت و تبخیر و تعرق بالا باعث فقر پوشش گیاهی در اکثر اراضی مرتعی و خصوصاً بیابانی گردیده است. بروز پدیده فرسایش بادی در بعضی مناطق با کمترین باد باعث هجوم ماسه­های روان به شهرها، روستاها، مراکز نظامی و ...شده، از این رو شناخت کانون­هایی که برداشت رسوبات بادی در آنجا اتفاق می­افتد، می­تواند کمک قابل ملاحظه­ای در مبارزه با فرسایش بادی داشته باشد. در این مقاله سعی شده با بررسی مرفولوژی عمومی تپه­های ماسه­ای و مطالعه کلی رژیم­های باد هر منطقه (استفاده از آمار هواشناسی و گلباد) در دشت سگزی واقع در استان اصفهان و همچنین با مکان­یابی مناطق برداشت و با شناسایی رخساره­های حساس به فرسایش باد، محدوده­هایی از اراضی که دارای بیشترین نقش در رسوبات بادی را دارند، شناسایی گردد. با بررسی پراکنش گونه دارویی موجود، بررسی پوشش گیاهی حاصل از NDVI در منطقه، میزان مناطقی که تحت فرسایش بادی و بدون پوشش گیاهی هستند و عامل اصلی گرد و غبارند، شناسایی شد. این محدوده­ها محل مناسبی جهت کاشت گیاهان دارویی به خصوص گیاه دارویی خارشتر برای کاهش گرد و غبار هستند. با توجه به اینکه خارشتر بیشترین پراکنش در محدوده را دارد، تلفیق این نقشه با نقشه کانون­های بحرانی فرسایش نشان می­دهد که نقاطی که بدون خارشتر و پوشش گیاهی فقیر است، بیشترین فرسایش بادی را در این منطقه به همراه دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of the role of the medicinal herb Alhagi persarum in reduction of dust hazards: A case study of Segesi plain of Isfahan

نویسندگان [English]

  • Shila Hajehforosh Nia 1
  • Morteza Khodagholi 2
1 Assistant Professor, Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
2 Associate Prof., Research institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

Isfahan province is beset by vegetation poverty in most of its pastures due to such climatic characteristics as low rainfall, high variability, high temperature, and high evapotranspiration especially in desert areas. The occurrence of erosions by the least wind blow in some areas has caused a flow of sand to cities, villages, military centers and so on. Therefore, recognizing wind tunnel removal sites can be of considerable help in combating wind erosion. In this paper, using meteorological and meteorological data, we tried to study the general morphology of sand dunes and the wind regime in each region in Segesi plain located in Isfahan province. Also, by locating harvest areas and identifying erosion-sensitive faces, we identified the areas that play the most role in wind sediments. The areas that are under wind erosion and without vegetation are identified to be the main source of dust. The distribution of available drug species and the NDVI vegetation in the region were studied too.  The corresponding areas are good places where to plant medicinal plants, especially the herb Alhagi persarum, to reduce dust. Considering that this herb has the widest dispersal in the area, combining this map with the map of critical erosion centers indicates that the areas poorly covered by vegetation undego the worst wind erosion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wind erosion
  • Medicinal plants
  • Dust
  • Segesi plain of Isfahan

مراجع

افتخاری، مهدی، (1383)، طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور، تیپ­های گیاهی منطقه نایین، موسسه جنگلها و مراتع، شماره انتشار:353-1383
افتخاری، مهدی، (1383)، طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور، تیپ­های گیاهی منطقه انارک، موسسه جنگلها و مراتع، شماره انتشار:353-1383
اختصاصی، محمد رضا؛ احمدی، حسن، (1374)، روش منشاء یابی تپه­های ماسه­ای در ایران(مطالعه موردی، منشاء یابی ارگ یزد) ، مجله منابع طبیعی ایران، جلد 47
ثروتی، محمد رضا، قدوسی، جمال، تیموری یانسری، زینب، (1388)، ژئومورفولوژی لس­های منطقه یلی بدراق شمال شرق استان گلستان، شمال شهرستان کلاله، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال اول، شماره .3
رفاهی، حسینقلی، (1388)، فرسایش بادی و کنترل آن، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم
خانپور اردستانی، نرگس، کاویانی، محسن، (1387)، معرفی گیاهان دارویی منطقه اردستان (استان اصفهان).گیاه و زیست بوم.13؛ 65-54
خداقلی، مرتضی، فیاض، محمد1396، پراکنش گیاهان دارویی استان اصفهان، موسسه جنگلها و مراتع کشور، چاپ اول مهندسین مشاور تاک سبز، 1389. طرح بازنگری کانون­های بحرانی فرسایش بادی کشور استان اصفهان
زرگری، علی، (1372)، گیاهان دارویی، جلد چهارم، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، ص969
قربانلی، مه لقا، (1380)، نگرشی بر فلور و پوشش گیاهی بیابان­های ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، چاپ اول
قهرمان، احمد، (1373)، کروموفیت­های و ایران سیستماتیک گیاهی (جلد اول)، مرکز نشر دانشگاهی. 350 صفحه
فیضی، محمد تقی، علیجانی، وحید، جابرالانصار، زهرا، خداقلی، مرتضی، شیرانی، کوروش، (1396)، طرح شناخت مناطق اکولوژیک کشور تیپ­های گیاهی استان اصفهان، انتشارات موسسه جنگلها و مراتع، شماره انتشار:486
مهندسین مشاور تاک سبز، (1389)، طرح بازنگری کانونهای بحرانی فرسایش بادی کشور، سازمان جنگلها و مراتع کشور
Engelstaedtr. K, Kohefeld. I, Tegen and Harrision, 2007. Control of dust emission by vegetation and topographic depression; and evalution using dust storm frequency data, geophysical research letter. 30.
Goudie, A. S. 1983. Dust storms in space and time. Prog. Phys. Geog. 7. 502-529
Hu, M.C., Liu, Y.Z., Wulan, Yang, Z.T., Wu, D. and Wang, G.C. 1993. An experimental study in wind tunnel on wind erosion of soil in Korqin Sandy Land. Journal of Desert Research 11(1), 22–29.
6-Liu, Y.Z., Dong, G.R. and Li, C.Z. 1992. Study on some factors influencing soil erosion by wind tunnel experiment. Journal of Desert Research, 12(4), 41–49.
Kurosaki Y, Mikami M. 2005. Regional difference in the characteristic of dust event in East Asia: relationship among dust outbreak, surface wind, and land surface condition. Journal of the Meteorological Society of Japan, 83(1): 1-18
Pye, K. 1987.Aeolian Dust and Deposits. Academic Press. London.
Marshall, J.K. 1971. Drag measurements in roughness arrays of varying density and distribution. Agriculture Meteorology 269-292. 9-
Schwab, G.O., R. K. Frevert, T.w.Edminster and K.K. Barnes, 1966. Soil and water conservation engineering (2nd Edition), Wiley. New york
Shi, P., Yan, P., Yuanand, Y., & Nearing, M.A., 2004.Wind erosion research in China: past, present and future. Progress in Physical Geography 28(3): 366–386. 11-
Xuakal K. Zou, Panmao M. Zhai, 2017. Relationship between vegetation. Study of dust storms in china using satellte data, optical remote seing of the atomsphere and clouds. 3501. PP. 163-168. 12-
Zheng, Xinjiang, Lu, Fing, Xlang, Yunhen and Guo. Liang.2008, Study of dust storms in China using satelite data, optical remote sensing of the atmospere and cluds. 350
کاوش های جغرافیایی مناطق بیابانی
دوره 6، شماره 1
شهریور 1397
صفحه 33-49

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار