بررسی تطبیقی شاخص های خشکسالی هواشناسی و ماهواره‌ای در روند بیابان‌زائی طبقات پوشش گیاهی فصل بهار استان سمنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

      در این مطالعه به منظور بررسی اثر خشکسالی بر روی پوشش گیاهی از داده­های هواشناسی و سنجش از دور استفاده شده است. در ابتدا شاخص بارندگی استاندارد(SPI) برای ایستگاه سمنان طی سال­های 2006 تا 2015 محاسبه گردید. در مرحله بعد بر اساس 30 تصویر برگرفته از سکوی Aqua سنجنده مودیس، در ماه های فصل بهار، شاخص نرمال شده اختلاف پوشش گیاهی(NDVI) محاسبه شد. با در نظر گرفتن این شاخص، پوشش گیاهی منطقه به 4 گروه طبقه بندی شد. در نهایت دو شاخص NDVI و SPI مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان می دهد. رابطه بین NDVI و مقدار SPI و بارش اتفاق افتاده بین طبقات پوشش گیاهی تنگ و نیمه متراکم از یک رابطه مستقیم معکوس برخوردار است. بدین صورت که در تمامی ماه­های فصل بهار در طبقه پوشش گیاهی تنگ با افزایش مقدار بارش و مقدار SPI از وسعت طبقه پوشش گیاهی تنگ کاسته می‌شود و در عوض بر وسعت پوشش گیاهی طبقه نیمه متراکم افزوده می­شود و بر عکس با کاهش بارش و مقدار SPI از وسعت طبقه پوشش گیاهی نیمه متراکم کاسته شده و در عوض بر وسعت طبقه پوشش گیاهی تنگ افزوده می­شود. بنابراین در زمان‌های وقوع خشکسالی از وسعت طبقه نیمه متراکم کاسته شده و بر وسعت طبقه پوشش گیاهی تنگ افزوده می‌شود. از این رو با توجه به وسعت زیاد این دو طبقه پوشش گیاهی که 93 درصد وسعت استان را بخود اختصاص داده‌اند، خشکسالی می‌تواند در منطقه باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیری گردد. بنابراین روند خشکی زائی (بیابان زائی) در منطقه به گونه­ای است که از وسعت طبقه پوشش گیاهی نیمه متراکم کاسته شده و بر وسعت طبقه پوشش گیاهی ضعیف افزوده می‌شود و در نهایت تکرار این عمل به گسترش بیابان­ها در منطقه کمک می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of satellite and meteorological drought indices of the desertification process in the spring vegetation of Semnan province

چکیده [English]

In this study, meteorological data and remote sensing were used to investigate the effect of drought on vegetation in Semnan province. At first, the Standard Precipitation Index (SPI) for the years 2006-2015 was calculated at Semnan station. In the next step, based on 30 Aqua MODIS images from the platform in April, May and June, the normalized difference vegetation index (NDVI) was calculated. Considering this index, the vegetation was classified into four groups including lack of vegetation, thin vegetation, semi-dense vegetation, and dense vegetation. Then, the area of each class was calculated. Finally, the NDVI and SPI indices were compared. The results of the study showed a reverse relationship between NDVI and SPI on one hand and the rainfall in the thin and semi-dense vegetation on the other hand. During all the three spring months, with an increase in the amount of rainfall and the SPI value, the vegetation on the thin floor grew to be semi-dense. Conversely, as SPI and precipitation reduced, the area of semi-dense vegetation reduced and turned into thin vegetation. This is what usually occurs in the case of droughts. With regard to the considerable size of these two vegetation areas, which account for 93 percent of the whole province area, droughts can cause irreparable damages. As it was found, the desertification process invariably turns semi-dense vegetation into poor vegetation. If this process is not stopped, desertification will go on in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semnan
  • SPI index
  • NDVI index
  • Drought
  • MODIS