واکاوی الگوهای گردشی یخبندان‌های فراگیر در استان یزد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

     رخداد پدیده‌ی یخبندان می‌تواند آثار و خسارات قابل توجهی در بخش‌های، اقتصادی اجتماعی و سیاسی بر جای گذارد، بدین منظور برای جلوگیری از خسارات مالی، شناخت ویژگی­های این پدیده‌ امری بدیهی به شمار می‌رود. بنابراین هدف از این نوشتار، شناسایی الگوهای همدید تراز میانی جو و تراز دریا در رخداد پدیده یخبندان در بازه زمانی 30 ساله است. جهت تعیین الگوهای گردشی روزهای یخبندان، روزهایی که حداقل در 5 ایستگاه دمای زیر صفر درجه گزارش شده بود و گستره مکانی مورد نظر را تبیین می‌نمود، به عنوان روزهای فراگیر رخداد یخبندان انتخاب گردید. سپس داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال و فشار تراز دریا در قلمرو 10 تا 100 درجه طول خاوری و 20 تا 80 درجه عرض شمالی در ماتریسی به ابعاد 312 در 925 استخراج گرید. در ادامه، با استفاده از تحلیل مؤلفه‌های اصلی و تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام وارد به واکاوی الگوهای گردشی تراز میانی جو و سطح دریا در روزهای رخداد یخبندان در استان یزد پرداخته شد. یافته­های پژوهش نشان داد استقرار پرارتفاع در شمال دریای مازندران و شمال خاوری اروپا (تاوه قطبی) در الگوی اصلی تراز 500 هکتوپاسکال مسبب ریزش هوای سرد با گردش واچرخندی از سمت شرقی منطقه و به وجود آمدن پدیده یخبندان شده است، همچنین نفوذ زبانه‌ی کم ارتفاع از سمت دریای مازندران با کانون شمال سیبری به درون ایران منجر به ریزش هوای سرد با گردش چرخندی از سمت باختری منطقه می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the circulation patterns of widespread frosts in Yazd province

چکیده [English]

Occurrence of frosts can cause a lot of damages to economic, cultural, and political sectors. In order to avoid financial losses, it is necessary to identify the characteristics of this phenomenon. This research aims at the synoptic patterns at the level of 500 hPa and the sea level in a freezing period of 30 years. To determine the synoptic patterns of the frosts days, the days with a temperature of 0 degrees centigrade or below zero reported from at least five stations were selected. Then, the geopotential data of the 500hpa level and the data of the sea level pressure were extracted at 10°-100°E and 20°-80°N in a matrix of 312 by 925 based on the widespread frost days from NCEP/NCAR daily data. In the following, the frost phenomenon was analyzed by the synoptic method. In this regard, Principle Components Analysis (PCA) and Clustering analysis (CA) with Euclidian distance and Ward linkage were used too. The results showed that a high-level system building up in the north of the Caspian sea and the east north of Europe (polar vortex) in the original pattern of 500hpa causes cold air with anticyclonic circulation from the east and brings about frosts. Also, the influence of a low-height front from the Caspian Sea with a northern Siberian focus leads to cold air with cyclonic circulation from the west of the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analysis synoptic
  • Principle components analysis
  • Cluster analysis
  • Frosts
  • Yazd province