آشکار سازی تغییرات جزیره گرمایی شهر اصفهان با تأکید بر توسعه شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار آب و هواشناسی ، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استاد آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشیار آب و هواشناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

4 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشگاه یزد

چکیده

یکی از چالش­های اساسی در فرآیند توسعه شهری در کشورهای در حال توسعه، بحث تغییرات جزیره گرمایی است که رشد شتابانی داشته و این رشد مشکلات و مسائل متعددی را برای فرایندهای مدیریتی و برنامه­ریزی شهری ایجاد خواهد نمود. مطالعه حاضر با هدف آشکار ­سازی تغییرات جزیره گرمایی شهر اصفهان با استفاده از داده­های ماهواره­ی لندست در طول دوره آماری 1991 تا 2016 انجام گرفته است. بر روی تصاویر ماهواره­ای، چهار مرحله عملیات پیش‌ پردازش شامل پردازش اولیه، استخراج سطوح غیر قابل نفوذ تعلیمی، ارزیابی دقت و صحت طبقه­بندی و بازیابی دمای سطح زمین انجام گرفته است. نتایج حاصل از استخراج دقت ضریب کاپا نشان می­دهد که تصاویر سال 2016 با ضریب 8341/0 دارای دقت بیشتری است. از نظر مکانی هسته­های پر حرارت بر اراضی نامرغوب و بایر منطبق است که به‌ صورت خوشه­ای در شمال و جنوب شهر و مناطق عاری از پوشش گیاهی قابل مشاهده است و در مرکز شهر جزایر گرمایی به ‌صورت چاهک­های گرمایی کوچک نمایان است. بررسی رابطه شدت جزیره گرمایی با نوع پوشش زمین، نشان دهنده­ی وجود رابطه معکوس بین تراکم ساخت ‌و ساز و پوشش گیاهی با دمای سطح است از این­رو می­توان گفت که رطوبت و عدم برهنگی سطح زمین از عوامل تعدیل ‌کننده­ی جزایر گرمایی در محیط شهر اصفهان است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Revealing the Changes in Esfahan Heat Island Considering Urban Development

نویسندگان [English]

  • Ahmad Mazidi 1
  • Camal Omidvar 2
  • Gholam Ali Mozafari 3
  • Zahra Taghizadeh 4
1 Associate professor, Department of Climatology, Yazd University
2 Professor of climatology, Yazd University
3 Associate professor, Department of Climatology, Yazd University
4 P.hD student of climatology Yazd University
چکیده [English]

One of the main challenges in urban development processes in developing countries is the change that increasingly occurs in heat islands. Their rapid growth has created many problems for urban management and planning processes. The present study aims to reveal heat island changes using Landsat satellite data during the 1991-2016 statistical period. The satellite images have been pre-processed in four stages, including basic processing, extraction of impenetrable educational levels, assessment of the accuracy, assessment of the accuracy of classification, and retrieval of ground temperature. The results of Kappa coefficient accuracy extraction show that the images of 2016 are more accurate with a coefficient of 0.8341. In terms of location, warm cores match arid lands and poor areas that are clustered in the north and south of the city and in vegetation-free areas. Heat islands are also observed in the city center as small thermal wells. Investigation of how heat island intensity is related to the type of land cover reveals a negative correlation between construction density and vegetation on one hand and surface temperature on the other. Therefore, it can be said that humidity and coveredness of the ground the factors that moderate the heat island in the city of Esfahan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Heat island
  • Vegetation
  • Land Use
  • Landsat satellite
  • Esfahan
اکبری، الهه، علی، شکار آبادی، (1393)، پردازش و استخراج اطلاعات از داده­های ماهواره­‌ای با استفاده از نرم‌افزار ENVI با نمونه­های کاربردی در علوم زمین، نقشه ‌برداری، جغرافیا و محیط زیست، نشر ماهواره، چاپ سوم، تهران،240.
 رنگزن، کاظم، محمد علی، فیروزی، ایوب، تقی زاده، رامین، مهدی زاده، (1390)، بررسی و تحلیل نقش کاربری اراضی در شکل گیری جزایر حرارتی با استفاده از RS و GIS: نمونه موردی شهر اهواز، اولین سمینار ملی کاربرد GIS در برنامه­‌ریزی اقتصادی، اجتماعی و شهری، تهران، شرکت بین‌المللی پردازش اطلاعات.
ساسان پور، فرزانه، پرویز، ضیائیان، مریم، بهادری، (1392)، بررسی رابطه کاربری و پوشش اراضی و جزایر حرارتی شهر تهران، جغرافیا، شماره 39، تهران؛ صص 256- 270.
صابری، حمید، اصغر، ضرابی، جمال، محمدی، (1391)، اولویت­بندی استراتژی­‌های توسعه شهر (CDS) با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان، فضای جغرافیایی، شماره 72، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، صص 59-75.
عبدالهی، علی اصغر، (1388)، نقش ژنومورفولوژی شهری در تغییرات زمانی – مکانی آلودگی هوا و شناسایی جزایر گرمایی شهر اصفهان با استفاده از RS و GIS، محمدی، جمال، دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا برنامه ریزی شهری.
علوی پناه، سید کاظم، سیروس، هاشمی دره بادامی، علی، کاظم‌زاده، (1394)، تحلیل زمانی مکانی جزیره حرارتی شهر مشهد با توجه به گسترش شهر و تغییرات - کاربری پوشش زمین، پژوهش­های جغرافیایی برنامه­ریزی شهری، شماره 1، تهران، صص 1- 17.
علیجانی، بهلول، (1376). تعیین فصول طبیعی ایران، مجله پژوهش­های جغرافیایی، شماره 35، دانشگاه تهران، صص 21 - 33.
متکان، علی اکبر، احمد، نوحه‌گر، بابک، میر باقری، ناهید، ترک چین، (1393)، تحلیل نقش کاربری اراضی در شکل­گیری جزایر حرارتی با استفاده از داده­های چند زمانة سنجندة ASTER مطالعه موردی: شهر بندرعباس، سنجش ‌از دور و سامانه­های اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی،  شماره 14، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، صص 1-14.
مزیدی، احمد، فاطمه، حسینی، (1394)، تأثیر تغییر کاربری و پوشش زمین بر جزیره گرمایی در منطقه‌­ی شهری یزد با استفاده از داده­های سنجش ‌از دور، جغرافیا و توسعه، شماره 38، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص 1- 12.
موسوی بایگی، محمد، بتول، اشرف، علیرضا، فرید حسینی، آمنه، میان ‌آبادی، (1391)، بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و نظریه فرکتال، جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 1، دانشگاه فردوسی مشهد، صص 35- 49.
یوسفی، یداله، فاطمه، کاردل، همت اله، رورده، مولود، محتسبی خلعتبری، (1396). بررسی پدیده جزیره حرارتی و اثر آن بر تغییرپذیری روز به روز دمای تابستان شهر بابل، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 3، صص 494- 501. 
Ali, Jasim M. Stuart H. Marsh, and Martin J. Smith (2017). A comparison between London and Baghdad surface urban heat islands and possible engineering mitigation solutions. Sustainable Cities and Society, 29, 159-168.
American Meteorological Society cited) 2015). Urban Heat Island, Glossary of Meteorology. Availabl online athttp://glossary.ametsoc.org/wiki/Urban_heat_island.
Chander, Gyanesh, Brian L. Markham, and Dennis L. Helder (2009). Summary of current radiometric calibration coefficients for Landsat MSS, TM, ETM+, and EO-1 ALI sensors. Remote sensing of environment, 113(5), 893-903.
Choi, Youn-Young, Myoung-Seok Suh, and Ki-Hong Park (2014). Assessment of surface urban heat islands over three megacities in East Asia using land surface temperature data retrieved from COMS. Remote Sensing, 6(6), 5852-5867.
Lazzarini, Michele, Prashanth Reddy Marpu, and Hosni Ghedira. (2013). Temperature-land cover interactions: The inversion of urban heat island phenomenon in desert city areas. Remote Sensing of Environment, 130, 136-152.
Peng, Shushi, Shilong Piao, Philippe Ciais, Pierre Friedlingstein, Catherine Ottle, François-Marie Bréon, Huijuan Nan, Liming Zhou, and Ranga B. Myneni (2011). Surface urban heat island across 419 global big cities. Environmental science & technology, 46(2), 696-703.
Rasul, Azad, Heiko Balzter, and Claire Smith (2015). Spatial variation of the daytime surface urban cool island during the dry season in Erbil, Iraqi Kurdistan, from Landsat 8. Urban climate, 14, 176-186.
Son, Nguyen-Thanh, Chi-Farn Chen, Cheng-Ru Chen, Bui-Xuan Thanh, and Tran-Hau Vuong (2017). Assessment of urbanization and urban heat islands in Ho Chi Minh City, Vietnam using Landsat data. Sustainable Cities and Society, 30, 150-161.
Stewart, Iain D (2011). A systematic review and scientific critique of methodology in modern urban heat island literature. International Journal of Climatology, 31(2), 200-217.
Sun, Donglian, and Menas Kafatos (2007). Note on the NDV-LST relationship and the use of temperature related drought indices over North America. Geophysical Research Letters, 34(24).
 Voogt, James A. and Tim R. Oke (2003). Thermal remote sensing of urban climates. Remote sensing of environment, 86(3), 370-384.
Weng, Qihao, Dengsheng Lu, and Jacquelyn Schubring (2004). Estimation of land surface temperature–vegetation abundance relationship for urban heat island studies. Remote sensing of Environment, 89(4), 467-483.