بررسی عوامل مؤثر در وقوع فروچاله¬های دشت ابرکوه و تهیه¬ی نقشه¬ی خطر نواحی مستعد بروز آن

نویسندگان

1 استادیار ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی تهران

3 کارشناس ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

 


فروچاله­ها حفره­هایی هستند که در سطح زمین­های آهکی و یا دیگر سنگ­های انحلال­پذیر بوجود می­آیند، تقریباً استوانه­ای و قیفی شکل­اند و متوسط ابعاد آن­ها حدود سه متر است. عوامل طبیعی و انسانی مختلفی در ایجاد این پدیده نقش مؤثری دارند. فروچاله­ها که به آهستگى و به تدریج گسترش مى­یابند شاید همانند سیل و زلزله، خطرهاى ناگهانى و فاجعه بار نداشته باشند، با این وجود به طور معمول خسارت­هاى ناشى از وقوع فروچاله­ها ترمیم ناپذیر، پرهزینه و مخرب­اند. شهرستان ابرکوه که در جنوب غرب استان یزد واقع شده، از جمله مناطقی است که با معضل فروچاله روبروست.در سال­های اخیر وقوع فروچاله در دو روستای فیض آباد و هوروک این شهرستان، خسارت­های چشمگیری به زمین­های کشاورزی و نیز تأسیسات منطقه وارد آورده است. در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه و بررسی فروچاله­های رخ داده در دو منطقه­ی شهرستان، به شناسایی نواحی مستعد وقوع فروچاله در سال­های آتی و نیز ارائه­ی پیشنهاداتی جهت کاهش خسارات ناشی از رخداد این پدیده پرداخته شود. جهت ارزیابی عوامل مؤثر در وقوع فروچاله­ها از سیسستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و جهت پیش­بینی نواحی در معرض خطر وقوع فروچاله، از منطق فازی استفاده شد. جهت مدل سازی، 9 معیار به عنوان عوامل اصلی و تأثیر گذار در ایجاد فروچاله­های منطقه در نظر گرفته شد که هرکدام از لایه­ها با استفاده از توابع عضویت فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS10)، فازی شدند. در نتیجه­ی این مدل­سازی مشخص شد. به طور کلی حدود 32 درصد از منطقه­ی مورد مطالعه معادل 17 کیلومتر مربع، در معرض خطر بالای وقوع فروچاله قرار دارد که عمدتاً  نواحی مرکزی شهرستان را در بر می­گیرد و نیز 13 در صد منطقه معادل 7 کیلومتر مربع پتانسیل کمتری جهت وقوع فروچاله دارند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Factors Affecting the Occurrence of Sinkholes in Abarkouh Plain and Making Maps of Areas at Risk

نویسندگان [English]

  • amir karam 1
  • parvize ziyaiyan 2
  • naimatossadat mohaselehamadani 3
چکیده [English]

Sinkholes are holes in  limestone ground or other soluble rocks. These holes are formed in almost cylindrical or  cone shapes, and their average size is around three meters. Various natural and human factors have played an important role in the formation of this phenomenon Occuring gradually, sinkholes may not have the same  costly and destructive effects and consequences as floods or earthguakes. The city of Abarkuh, located in the South West of Yazd province, includes areas that are faced with the problem of sinkholes. In recent years, the occurrence of sinkholes in the two villages of Faizabad and Horok around this  city has caused significant damages to farming land as well as equipment. This study aims to find out about the areas prone to sinkhole occurance in the future and provide suggestions as to lessen damages. To evaluate the factors influencing the occurrence of sinkholes and to predict the risk of this occurrence in these areas, GIS  and fuzzy logic were used respectively. For modeling, nine criteria were chosen as the main influetial ones. Then, each layer got fuzzy using fuzzy membership functions available in geographic information system (Gis10). The results of this model generally regard about 32 percent of an area of about 17 sq km that faces a high risk of sinkholes. The area  is mainly located in  the center of the county. Also, 13 percent of this area, 7 square kilometers, is less potential for sinkholes.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sinkholes
  • Natural factors
  • Human factors
  • Fuzzy model
  • Abarkouh plain