انتخاب بهترین گونه پیکان ماسه‌ای برای تثبیت ماسه با استفاده از رویکرد ترکیبی نوین AHP-TOPSIS (مطالعه موردی: ریگ نجارآباد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

فرسایش بادی و به تبع آن تخریب اراضی و هجوم ماسه­های روان به زیرساخت­ها، مناطق مسکونی، راه­های ارتباطی و تأسیسات کشاورزی و صنعتی به عنوان یکی از مهم­ترین مسائل محیطی در بعضی از بخش­های ایران و بخصوص در شمال شرق روستای طرود است، از این رو ارائه راهکارهای مدیریتی برای تثبیت ماسه­های روان ضروری می­باشد. در این پژوهش به ارائه مدل ترکیبی نوین AHP-TOPSIS برای انتخاب بهترین گونه گیاهی پیکان ماسه­ای در ریگ نجار آباد پرداخته شده است. حقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی مبتنی بر روش های میدانی و کتابخانه­ای است. بدین صورت که پس از مشخص کردن منطقه مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و عکس­های هوایی، به بازدید از منطقه پرداخته شد و با استفاده از ترانسکت، پیکان­های ماسه­ای مشخص و پارامترهای مورد نیاز در آنها اندازه‌گیری شد، درگام بعد اقدام به انتخاب بهترین گونه با روش ترکیبی گردید که شامل طراحی ساختارسلسله مراتبی از موضوع، تهیه پرسشنامه و قرار دادن آنها در اختیار خبرگان برای بدست آوردن ارزش معیارها و نهایتا رتبه‌بندی گونه‌ها با استفاده از روش TOPSIS است. نتایج بیانگر این است که روش ترکیبی کارایی بالاتری از روش TOPSIS دارد. نتایج نشان می­دهد که پیکان ماسه­ای گونه قیچ با کسب بالاترین امتیاز (۱) بیشترین کارایی و بهره وری را در تثبیت ماسه­های روان دارد و گونه‌های اشنان، گل گزی و خارشتر به ترتیب با (۱۸۷/۰، ۰۸۰/۰، ۰۲۸/۰) در رتبه­های بعدی قرار دارند. نتایج حاصل از این پژوهش در رویکرد مدیریت مناطق بیابانی و همچنین در پروژه­ های تثبیت ماسه های روان مفید خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Selection of the best sand arrow species for quicksand stabilization using the composite method of AHP-TOPSIS: A case study of Njar Abad Erg

چکیده [English]

Wind erosion and influx of quicksand into infrastructures, settlements, communication ways and industrial and agricultural installations is considered as one of the most important environmental issues in some parts of Iran, especially in the northeastern part of Toroud. Therefore, proposing a management approach for quicksand stabilization is necessary. In this research, a composite method of AHP-TOPSIS is proposed to select the best sand arrow species for quicksand stabilization. The research is of a descriptive-analytical type. The studied area was investigated by the satellite images of Google Earth, and its limitations were determined. Then, descriptive and analytical methods were used to study sand arrows. In addition, the morphometrical characteristics of the selected sand arrows were measured during the fieldwork. In the next step, the best species was detected using the AHP-TOPSIS method, a hierarchical structure was designed, a questionnaire was prepared, and finally the species were ranked. The results indicated that a composite method is more effective that the TOPSIS method. The results also showed that Zygophyllum eurypterum with the weight of 1 has the best effect on the stabilization of quicksand. Seidlitzia florida, Reaumuria turkestanica and Alhagi ManniferaNebkas with weights of 0/187, 0/080, and 0/028 were less important. The findings of this research will be fruitful in the systemic management of deserts as well as quicksand stabilization projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quicksand stabilization
  • AHP
  • TOPSIS
  • Njar Abad Erg