TY - JOUR ID - 1474 TI - تدوین و اعتبارسنجی معیارهای بنیادین مدیریت یکپارچه منابع آب در سکونتگاه‌های روستایی نواحی خشک و نیمه خشک، مطالعه موردی: ناحیه بجستان در جنوب خراسان رضوی JO - کاوش های جغرافیایی مناطق بیابانی JA - GRD LA - fa SN - 2345-332X AU - طالشی, مصطفی AU - کفاش, حسین AD - دانشیار گروه علوم جغرافیایی دانشگاه پیام نور، ایران AD - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور ایران Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 6 IS - 2 SP - 81 EP - 108 KW - الگوی پایدار مدیریت یکپارچه منابع آب KW - معیارهای اثربخش KW - ناحیه جغرافیایی بجستان KW - خراسان رضوی DO - 10.29252/grd.2018.1474 N2 - ناکارآمدی مدیریت منابع آب، بویژه در نواحی خشک ونیمه خشک، موجب پدیداری گرایش‌های نوین مبتنی برارزش گذاری به نظام مندی‌های اکولوژیک در برابرمنافع اقتصادی، رویکردهای غیرسازه‌ای به جای سازه‌ای، مدیریت تقاضا محوربه عرضه محور و درنهایت برنامه‌ریزی مدیریت توسعه متوازن ناحیه‌ای، بجای توسعه بخشی محور آب، شده است. این مقاله با بهره‌گیری ازابزارهای مشارکتی و نظرسنجی از اندیشمندان حوزه منابع آب نواحی خشک، معیارهای بنیادی در مدیریت یکپارچه منابع آب را تدوین و اعتبارسنجی نموده، و با روش شناسی تحلیلی و ترکیبی، با کمک مدل دلفی، مولفه‌ها و شاخص‌های الگوی پایدارمدیریت منابع آب، را تعیین و طی دو مرحله به وسیله نظرسنجی از متخصصان مرتبط نتایج اخذ و سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) معیارهای الگوی مدیریت پایدار، در قالب چهار معیار زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی و12 زیر معیار از طریق مقایسه زوجی امتیازدهی و با نرم‌افزار اکسپرت چویس اعتبارسنجی شده است. همچنین شش الگوی پایداری منابع آب، شناسایی و الگوی «مدیریت یکپارچه منابع آب» به عنوان پایدارترین الگو برای مناطق خشک و نیمه خشک تعیین شده است. در این پژوهش، الگوی یکپارچه مدیریت منابع آب با اعتبارسنجی شاخص‌های زیست محیطی (سازگاری با محیط زیست، توجه به تغییرات آب و هوا، بهره‌برداری پایدار و اکولوژیک از آب‌ها)، اجتماعی (بهبود معیشت ذینفعان، توانمندسازی ساختارها، تغییرنگرش از رویکرد مهندسی به اجتماعی)، اقتصادی (تلفیق سرمایه آبی با سرمایه اجتماعی، یکپارچگی تخصیص منابع مالی و کارایی و بهره وری)، و نهادی (توجه به ارتباطات بین بخشی، مشارکت ذینفعان و تاب آوری در شرایط بحرانی) تدوین شده است. UR - https://grd.yazd.ac.ir/article_1474.html L1 - https://grd.yazd.ac.ir/article_1474_729bfc5cfc50fc3c1bfabe12247185eb.pdf ER -